Ketenwerking organiseren: meer werkbaarheid?
Wanneer is een job werkbaar?
Werkbaarheid gaat over de kenmerken van een job binnen de bredere arbeidsorganisatie. We richten ons dus in eerste instantie op de job zelf, en niet op de individuele medewerker die die job uitoefent.
Een werkbare job definiëren we als een job in balans, en dit op individueel en collectief vlak (zie figuur):
- Individueel: balans tussen de taken die van een medewerker worden verwacht (taakeisen) en de middelen die de job aanreikt om aan deze verwachtingen tegemoet te komen (regelmogelijkheden of hulpbronnen).
- Collectief (tussen jobs of mensen): balans tussen de mate waarin men voor het werk afhankelijk is van directe collega's, leidinggevende en andere afdelingen, en de mate waarin deze mensen beschikbaar zijn.
BURN-OUT VS BORE-OUT
Wordt er meer van je verwacht dan je geregeld kan krijgen? Dan is je job niet in balans en kan je deze wellicht als 'slopend' ervaren. Hier heb je dan ook het meeste risico op een burn-out. Heb je veel regelmogelijkheden, maar weinig taakeisen, dan riskeer je een bore-out.
KENNIS, INFORMATIE EN PLANNING
De taakeisen en regelmogelijkheden in een job kan je nog verder uiteenrafelen. Een job omvat immers zowel lichamelijke, cognitieve als emotionele facetten. De cognitieve kenmerken kan je verder onderverdelen in kennis en vaardigheden, informatie en planning.
Hier vind je een overzichtstabel van mogelijke jobkenmerken op lichamelijk, cognitief en emotioneel vlak.
Technopower...
Technologie kan helpen om de werkbaarheid van jobs te verhogen. Je zou in dit verband kunnen spreken over ‘technopower’: technologie ondersteunt medewerkers en teams om comfortabeler en autonomer te werken, terwijl gevaarlijk, saai, routinematig en weinig zinvol werk uit handen wordt genomen.
Hier vind je een overzichtstabel van hoe technologie kan helpen om jobs op fysiek, cognitief en emotioneel vlak werkbaarder te maken.
... Of technostress?
In de realiteit zien we helaas ook dat bepaalde digitaliseringsacties een negatieve impact kunnen hebben op de werkbaarheid en zinvolheid van jobs.
- Jobs kunnen worden ‘uitgehold’: door automatisering blijven enkel controletaken of manuele, kortcyclische resttaken over, zoals informatie overtypen in een IT-systeem, producten klaarleggen, sorteren of bandwerk.
- Jobs kunnen complexer worden: medewerkers moeten bijvoorbeeld met een nieuwe machine of digitale tool aan de slag, wat voor ‘technostress’ kan zorgen.
- Jobs kunnen volledig worden getransformeerd: digitalisering kan het takenpakket van medewerkers compleet veranderen, waardoor er een ‘reskilling’ van de betrokken operatoren vereist is.
Bijvoorbeelden:
|
Een melkveehouder schaft een melkrobot aan om zijn werk te verlichten. In de plaats van koeien melken moet hij nu de gegevens over de koeien vanuit het ene systeem overtypen in het systeem van de melkrobot. De data van de melkrobot moet hij dan overtypen in andere digitale systemen. Zijn job is dus getransformeerd en zelfs voor een deel uitgehold: de fysieke arbeid met de koeien is vervangen door heel wat computerwerk. Al deze digitale platformen hebben bovendien een eigen werking, interfaces en logingegevens. De melkveehouder moet dit alles onder de knie krijgen, wat hem ook heel wat (techno)stress bezorgt. |
|
Een koekjesfabriek produceert koekjes op een vrij artisanale wijze. Omdat de vraag stijgt en men de productkwaliteit meer wil standaardiseren, wordt er beslist om te investeren in de automatisering en digitalisering van het productieproces. Op die manier kan de fysiek zware job van de (ouder wordende) bakkers ook verlicht worden. Deze automatisering heeft echter ook een keerzijde: waar de bakkers voorheen mengden, kneedden en bakten, bestaat hun werk nu vooral uit het aanvoeren van grondstoffen en het bedienen van de installaties. De typische bakkersjob transformeerde met andere woorden tot een operatorjob met veel controlearbeid. |
Wil je meer te weten komen over digitalisering en werkbaar werk?
Workitects vertelt je hoe je mensgericht kan digitaliseren.
Hoe kan datadelen de werkbaarheid van jobs verbeteren?
Een werkbare job is dus een job in balans: een balans tussen taakeisen en regelmogelijkheden, tussen afhankelijkheden en beschikbaarheden van collega’s, leidinggevenden en andere afdelingen in je bedrijf.
Deze balans stopt niet aan de muren (grenzen) van je bedrijf. Je bent in je werking uiteraard afhankelijk van partners in je keten, zoals toeleveranciers, transporteurs en klanten. Die afhankelijkheid kan te maken hebben met bepaalde kennis, informatie of planning.
Als deze ketenpartners beschikbaar zijn, je goed kan afstemmen en datadelen met hen rond die kennis, informatie en planning, zal je vlotter kunnen werken en produceren.
Het resultaat van datadelen en een goede ketensamenwerking?
- Minder fouten
- Minder administratieve last
- Minder turbulentie
- Minder stress
| In welke mate ben je afhankelijk van een ketenpartner voor ... | In welke mate is die ketenpartner beschikbaar om ... | Voorbeelden | |
|---|---|---|---|
| Kennis | ... bepaalde kennis? | ... die kennis te helpen versterken? | Leverancier van machine helpt medewerkers in voedingsbedrijf competent worden om bepaalde storingen aan machine zelf of samen met leverancier (vanop afstand) op te lossen. |
| Medewerkers van producent en afnemer zoeken samen naar het meest duurzame en ergonomische recipiënt om product in te transporteren en leveren. | |||
| Informatie | … bepaalde informatie? | … de nodige informatie te delen, of toegang te geven tot die informatie? | Boer deelt informatie rond dieren op (digitaal) infobord zodat dierenarts autonoom de juiste interventies kan doen. |
| Data rond grondstoffen worden digitaal gedeeld en verwerkt zodat producent of retailer meteen met de juiste informatie aan de slag kan. | |||
| Planning | … de planning van het werk? | … de planning op elkaar af te stemmen? | Productie- en verbruiksdata worden gedeeld zodat kartonleverancier weet wanneer en welke kartonverpakking moeten geleverd worden. |
| Productie- en leverdata worden gedeeld met transporteur, die dan zelf tijdslot voor afhaling kan bepalen. |
Wil je zelf aan de slag om via een digitaal ketenwerkingsproject te werken aan meer werkbare jobs in jouw bedrijf en in de agrovoedingsketen? Onze roadmap toont je de mogelijkheden en zet je op weg met concrete tools en workshops.
We helpen jou en je partners graag bij het uitwerken van een op maat traject. Boek een workshop via onderstaande link.
CHAIN is een onderzoeksproject gefinancierd door het Europees Sociaal Fonds (ESF).
- Binnen dit project gingen ILVO, Worktitecs, Flanders’ FOOD en Alimento aan de slag om een werkend begeleidingstraject te ontwikkelen en om mensen samen te brengen, digitaal en sociaal, in het datadeel ecosysteem binnen de agrovoedingsindustrie:" Connecting Humans in the Agrifood INdustry (CHAIN)".
- Het resultaat is deze website die fungeert als draaiboek met als doel de samenwerking tussen de verschillende partners in de productieketen efficiënt te organiseren, zodat elk bedrijf er een win uit haalt en er werkbaardere jobs ontstaan.
