Faire en krachtige data-economie voor duurzame voedselsystemen: project Data4Food2030

25.11.2022

Dat slimme data-toepassingen bijdragen aan meer efficiënte, voordelige en meer duurzame processen in een productieketen, is bekend. Het geldt wellicht ook economische ketens in ons voedselsysteem. Data4Food2030 mikt precies daar op meer en zorgvuldige ontwikkelpaden, zodat de innovatieve data-economie daar niet alleen efficiëntie en extra waarde creatie verhoogt, maar ook de eerlijke en inclusieve digitale samenwerkingen realiseert.

data 4 food

Europa bevordert een faire en krachtige data-economie voor duurzame voedselsystemen, via (o.m.) het 10 mio € project Data4Food2030

Het Europese Data4Food2030-project kreeg een financiering van 10 miljoen euro om de data-economie in Europese voedselsystemen te onderzoeken. Het project, dat wordt gecoördineerd door het Nederlandse Wageningen Research, omvat een netwerk van 24 partners uit 12 verschillende landen in Europa, met als Vlaamse partner het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO).

Veel maatschappelijk voordeel mogelijk

In de agrovoedingssector hebben heel wat actoren een impact op voedselverliezen, op pesticidegebruik, op gezondheid, etc. “Data-deelsystemen en bijhorende slimme apps kunnen en zullen in de nabije toekomst ontstaan om bijvoorbeeld een verminderd gebruik van gewasbeschermingsmiddelen met dezelfde opbrengst te bereiken, of om de voedsel-afvalberg te verkleinen, of om voedingskringlopen beter te sluiten.

“Er zijn oneindig mogelijkheden en voordelen die kunnen voortvloeien uit het economisch gebruik van datasets. De economie die voortvloeit uit het delen van deze data is nog in volle opmars, waardoor er nu nog kan gezorgd worden dat deze zich eerlijk en inclusief verder ontwikkeld.”

Technologie versus sociale aanvaarding

"Hoewel deze veranderingen veelbelovend zijn, is de digitale transformatie van voedselsystemen in een grijze zone terechtgekomen", aldus Dr. George Beers, projectcoördinator bij Data4Food2030 van Wageningen Research. "In deze grijze zone zullen voedselsystemen, ondersteund door data-gestuurde innovaties en data-platformen, naar verwachting transformeren tot een voedseleconomie, sterk geworteld in een data-economie. Of dit gebeurt en hoe snel, hangt af van hoe effectief sociale wetenschappen naast technologie zullen werken.”

Dialoog wordt dus een belangrijke opdracht. De evoluties en kenmerken van de data-economie voor voedselsystemen brengen de onderzoekers in kaart, en de verdere ontwikkeling wordt gemonitord en dankzij een doorlopend dialoog met alle stakeholders verbeterd en bijgestuurd.

Privacy en inclusiviteit: ethisch beheer van data

Big data kan volgens de partners in het Data4Food2030-project echt helpen om de Europese voedselsystemen duurzamer te maken, indien de kwesties rond privacy en inclusiviteit slim worden gemanaged. Het project zet in op een ethisch beheer van data en een vertrouwensrelatie met alle stakeholders, met inbegrip van gemarginaliseerde groepen met beperkte toegang tot gegevens vanwege bijvoorbeeld hun geslacht, afgelegen/landelijke geografische ligging of etnische achtergrond.

“Toegang krijgen tot grote hoeveelheden data is met andere woorden nog nooit zo eenvoudig geweest. Europa pleit nu voor meer aandacht voor de manier waarop die de samenleving als geheel beïnvloeden en wilt zorgen dat zij die hun gegevens delen, vertrouwen hebben in de manier waarop ze worden gebruikt. “


ILVO brengt Europese data-economie voor voedselsystemen in kaart

ILVO heeft de taak om een monitoringsysteem voor nieuwe ontwikkelingen op te zetten en leidt de zoektocht naar modellen om de mogelijke impact van de deze data-economie te meten, en speelt daarmee een centrale rol in het project. Het monitoringsysteem zal te consulteren zijn in een online dashboard, waarin de evolutie, de verschillende aspecten en de impact van verschillende scenario’s zichtbaar zullen zijn.

Concreet: negen cases

Stakeholders (partners, leveranciers, consumenten) uit negen verschillende EU-landen zullen deel uitmaken van negen case studies, die telkens voedingsgerelateerde dienstverleningen vertegenwoordigen in 27 EU-landen.

Deze negen case studies zijn praktijkvoorbeelden van de data-economie op micro- en meso-economisch niveau, waarbij telkens gebruik wordt gemaakt van data en technologieën. Deze voorbeelden worden bestudeerd om de data-economie in kaart te brengen en te verbeteren ter bevordering van datagedreven bedrijfsmodellen die eerlijk en inclusief zijn voor bijvoorbeeld voedselproductie, toeleveringsketens en circulaire economie.

Elke case wordt onderzocht om de data space in haar context beter te begrijpen. Zo wordt in een van de case studies met de beschikbare gegevens van varkenshouderijen het effect van sanitaire maatregelen gemeten om te trachten voldoen aan de verwachtingen van de consument. Een andere case kijkt naar het plan van Amsterdam om in 2050 volledig circulair te zijn. In deze context is het belangrijk hoe gegevens over afvalstromen kunnen worden gevaloriseerd om economische, sociale en ecologische inzichten te creëren voor belanghebbenden die werken aan de vermindering van stedelijke voedselverspilling.

Ook ILVO leidt een van deze case studies, door met het Vlaamse datadeelplatform DjustConnect samen te werken met het Franse datadeelplatform AgDataHub. Bedoeling is om data tussen de platformen te kunnen uitwisselen, om zo een voorbeeld te vormen van hoe dit op Europees niveau zou kunnen gebeuren. Op deze manier wordt er toegewerkt naar een federaal-gestructureerde Europese data space.


Conclusie

Datagestuurde innovaties veranderen de manier waarop we voedsel produceren, consumeren en delen. Daarbij transformeren ze onze economie en samenleving, en deze veranderingen gaan snel en ingrijpend. Data4Food2030 streeft naar een betere data-economie voor voedselsystemen, waaruit duidelijke ontwerpprincipes, aanbevelingen en oplossingen kunnen worden afgeleid. Deze zullen het beleid en de uitvoering op publiek en privaat niveau verbeteren en aanpassen. Door stakeholders nauw te betrekken, input te laten leveren over verschillende concepten van de data-economie en hen verschillende projectresultaten te laten evalueren wordt de impact van het project op het voedselsysteem vergroot.

Funded by the European Union. Views and opinions expressed are however those of the author(s) only and do not necessarily reflect those of the European Union or Research Executive Agency. Neither the European Union nor the granting authority can be held responsible for them.

Funded by the European Union

Project Coordinator

Dr. George Beers, Wageningen Research NL T. +31 703 358 337 George.beers@wur.nl

Project Communicatie

Grigoris Chatzikostas, FoodScaleHub GR Tel.: +30 697 933 6374 g@foodscalehub.com

Project Management ILVO

Eva Maes, ILVO +3292722779 Eva.Maes@ILVO.Vlaanderen.be

Social Media

Facebook https://www.facebook.com/data4food2030

Twitter https://twitter.com/Data4Food2030

LinkedIn https://www.linkedin.com/company/data4food2030/

YouTube https://www.youtube.com/channel/UCeemR3cWF7eC70ZBbG96a7Q

Website www.data4food2030.eu